Việc hàng loạt công ty kinh doanh lữ hành – dịch vụ - khách sạn đóng cửa, lưu thông nội địa hạn chế, sinh viên phải học trực tuyến dài ngày do tác động của đại dịch Covid-19 kéo dài đã ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng sinh viên ngành Lữ hành – Nhà hàng - Khách sạn. Bất cập lớn nhất là sinh viên năm thứ ba và năm thứ tư phải kiến tập – thực tập online, điều chưa có trong tiền lệ ngành này. Đây thực sự là bài toán khó cho cả nhà trường – giảng viên và đặc biệt là sinh viên.
Hiện nay chương trình đào tạo ngành du lịch – lữ hành của bất kỳ trường đại học, cao đẳng nào cũng có các học phần sinh viên phải kiến tập và thực tập tại các công ty lữ hành, khách sạn, nhà hàng… hay đi tour xuyên Việt. Đối với ngành cao đẳng thì thời lượng thực tập chiếm đến 70% chương trình đào tạo. Do đó, dịch Covid kéo dài khiến cho các trường phải tạm dừng, hoãn các hoạt động thực tập, thực tế đã ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng sinh viên.
Cụ thể như đối với chương trình đào tạo đặc biệt dành sinh viên ngành Quản trị Du lịch và Lữ hành của trường Đại học Văn Lang, theo thiết kế hiện nay, khoảng 50% – 70% chương trình sẽ đào tạo bằng tiếng Anh và hơn 50% chương trình gắn liền với các hoạt động thực tiễn tại doanh nghiệp. Sinh viên cũng có thể khởi nghiệp từ chính giảng đường đại học với sự hỗ trợ của nhà trường, các đối tác và doanh nhân thành đạt. Đặc biệt sinh viên năm cuối được trải nghiệm: Học kỳ doanh nghiệp, Dự án doanh nghiệp (Social Business Project, Startup Incubation Program), Chương trình trao đổi sinh viên quốc tế,… Hay chương trình đào tạo ngành Quản trị Dịch vụ Du lịch & Lữ hành của Đại học Hoa Sen; ngành Du lịch của ĐH Văn Hiến; ngành Quản trị Dịch vụ Du lịch và Lữ hành của ĐH Hutech, v.v. đều có các tour về miền Tây cho sinh viên năm 2, tour miền Trung hay xuyên Việt cho sinh viên năm 3 và thực tập tốt nghiệp tại các doanh nghiệp du lịch cho sinh viên năm 4. Đối với hệ cao đẳng, như Trường Cao đẳng Nghề du lịch Sài Gòn cóđến 70% đào tạo thực hành, 30% là lý thuyết.
Dĩ nhiên, tùy theo khung chương trình đào tạo của mỗi trường mà sinh viên thực tập – kiến tập tại các doanh nghiệp lữ hành, nhà hàng, khách sạn dài hay ngắn. Nếu không có dịch bệnh thì sinh viên năm 3 các ngành giờ đã hoàn thành kỳ thực tập kiến thức chuyên môn tại các doanh nghiệp trong ngành để áp dụng kiến thức đã học vào thực tiễn. Chưa kể, hiện nay nhiều trường đưa “Học kỳ doanh nghiệp” làm học phần trong chương trình giảng dạy; doanh nghiệp dạy và hướng dẫn sinh viên các môn học thay thế cho một số môn học tốt nghiệp tại trường. Ví như học ngành Tài chính – Ngân hàng, SV có cơ hội tham gia chương trình “The Next Banker” của ngân hàng ACB và họ rất thành công mô hình đào tạo này.
Tuy nhiên, thực tập online đối với ngành Lữ hành quả là bài toán quá khó cho khoa/ngành, giảng viên và sinh viên. Nhiều giảng viên ví von giờ hướng dẫn viên du lịch ngồi xem video tuyến điểm thì không thể nào thực tế bằng việc học trực tiếp khi đứng trên xe, cầm micro và thuyết minh điểm đến.
Hay SV ngành nhà hàng – khách sạn thực hành phục vụ bàn (F&B), lễ tân, buồng phòng mà chỉ xem qua clip thì không thể nào hiệu quả bằng các bạn làm trực tiếp được. Cách cầm cái đĩa sao cho đúng nguyên tắc, đi đứng sao, chào hỏi sao, giao tiếp với khách, giải đáp khi khách hỏi, v.v. mà không có tương tác trực tiếp thì quá khó cho SV.
Hiện một số trường thực hành trực tuyến, tuy nhiên nhiều trường chọn giải pháp ưu tiên học các học phần lý thuyết trước, đẩy các học phần thực hành – kiến tập – thực tập sau và cố gắng đợi đến lúc SV đi học trực tiếp sẽ thực hành – tương tác trực tiếp để đạt hiệu quả cao.
Có một điều khó là hiện tại chưa ai dám chắc đến khi nào được học trực tiếp trở lại bởi tỉ lệ ca nhiễm trong cộng đồng còn cao nên tại TPHCM và các tỉnh thành phía Nam đều rất dè dặt, cẩn trọng trong việc “bật đèn xanh” cho các trường đón SV quay trở lại. Do đó, nếu tình trạng này cứ kéo dài mãi mà SV ngành Lữ hành, ngành Nhà hàng – Khách sạn không thực tập, kiến tập thì làm sao hoàn thành chương trình đủ tín chỉ để tốt nghiệp. Còn nếu cho SV thực tập online, xem video clip thì cũng có nhiều giảng viên ca thán rằng dễ làm hỏng một thế hệ sinh viên ngành Lữ hành – Nhà hàng – Khách sạn bởi giữa lý thuyết và tương tác thực tế rất khác xa nhau.
Có chăng hiện nay là sự nỗ lực của cả ba bên: Nhà trường – sinh viên – doanh nghiệp trong việc tạo môi trường thực tập với quy mô nhỏ dành cho từng nhóm SV từ 15-25 SV cho một đợt thực tập, đồng thời thực hiện nghiêm túc 5K. Chỉ có như thế thì SV có cơ hội tiếp cận trực tiếp với công việc, tương tác trực tiếp với khách hàng và cảm nhận trực tiếp mọi thứ thì mỗi hình thành phong cách chuyên nghiệp khi đi làm.
Nguyễn Thị Thu Thủy